Als nietsvermoedende Brit maakte ik de kostbare fout om de regels voor kamerventilatie te negeren toen ik voor het eerst naar Duitsland verhuisde. Sindsdien ben ik verstandig geworden en ben ik een echte "lüften" liefhebber geworden.
Duitse huurovereenkomsten komen vaak voor in Duitsland.
Onze redactie test ook regelmatig producten zoals luchtkwaliteitssensoren en luchtreinigers, die vaak een groot lezerspubliek trekken.
Waarom zijn expats zo verbijsterd over «lüften»?
Wel, wel, wel, als dat niet de gevolgen van mijn daden zijn
Ik ben nu de frisse wind in huis gaan waarderen die ik krijg van dagelijkse «lüften» sessies thuis. Ook al moet ik er af en toe een extra trui voor aantrekken en alle deuren tegenhouden zodat ze niet dichtslaan in de wind. Bovendien geeft het me een gevoel van zelfvoldane voldoening als ik een «optimale» waarde op de hygrometer haal. Op een bepaalde manier voelt het als het vrijspelen van een nieuw niveau in het spel van assimilatie in de Duitse cultuur.
Heb jij de kunst van het luchten van een kamer onder de knie? Of heb je een schimmelprobleem overgehouden aan je ondermaatse spel «lüften»? Leef jij in angst voor «promaja»? Laat het me weten in de reacties.
De enige echte Schotse van Digitec Galaxus, Kate, kwam bij het team als vertaler Engels, na haar werk als journaliste, persvoorlichtster en lerares ESL. Sinds ze in 2017 haar geboorteland naar Duitsland verliet, trekt ze door het land, op zoek naar de taalkundige uitdagingen en culturele faux pas die dat onvermijdelijk met zich meebrengt.
Achtergrond
Interessante feiten uit de wereld van producten, een kijkje achter de schermen van fabrikanten en portretten van interessante mensen.
Het is een ijskoude winterochtend in 2017 en ik zit in een klaslokaal te worstelen met lastige Duitse grammatica. Na twee uur taalles kondigt mijn inburgeringsdocent aan dat het tijd is voor een korte pauze. Dan begint ze door het lokaal te lopen en gooit elk raam wagenwijd open. Een kille windvlaag waait naar binnen, waardoor mijn klasgenoten hun jassen om hun schouders trekken om het warm te hebben. «Kunnen we de ramen niet dichthouden?» vraagt een vrouw. Ze is net geëmigreerd uit Brazilië en is nog niet gewend aan de strenge Zuid-Duitse winters. «Nee, de lucht hier is... muf,» zegt de lerares. Bibberend kijken we allemaal naar onze tekstboeken, totaal verbijsterd door haar gedrag.
Het blijkt dat mijn voormalige lerares niet de enige Duitser is met deze merkwaardige liefde voor het openen van ramen - of zoals zij het noemen, «lüften». Toen ik nog zakelijk Engels doceerde aan (meestal Duitse) kantoormedewerkers, observeerde ik hetzelfde. Als een les halverwege was, liep er iemand naar de ramen, hoe fris het buiten ook was. Soms gaven ze commentaar op de benauwdheid van de ruimte, waardoor iedereen instemmend knikte. Ik grapte met mijn integratiecursusgenoten dat Duitsers vanaf hun geboorte luchtkwaliteitsensoren in hun neus moeten hebben ingebouwd - een idee dat blijkbaar gedeeld werd door expat TikToker Liam Carpenter.
In «Deutsche Welle's» cultsegment Meet the Germans noemt journaliste Rachel Stewart «lüften» in een soortgelijke trant. Ze raadt expats aan «hun tochtpraatje te oefenen» en voegt eraan toe: «in welke context dan ook, op een feestje of op kantoor, praten Duitsers absoluut graag over tocht en de verschillende stadia van het luchten van een kamer». Expats daarentegen zullen meestal mopperen over de voorliefde van hun Duitse of Zwitserse partner om een poolstorm de slaapkamer binnen te laten net wanneer het tijd is om gezellig te worden.
In eerste instantie schreef ik dit allemaal toe aan culturele verschillen. In Duitsland en Zwitserland wordt bijvoorbeeld veel waarde gehecht aan frisse lucht als het gaat om gezondheid en welzijn. Beide landen hebben een traditie van zogenaamde luchtkuuroorden, kuuroorden in gebieden met een zogenaamd gezondheidsbevorderend klimaat. Deze zijn in de 19e eeuw ontstaan als behandeling tegen tuberculose, maar artsen schrijven tegenwoordig nog steeds een verblijf in zo'n kuuroord voor. Onder bepaalde voorwaarden kan je ziektekostenverzekering zelfs een deel van de kosten dekken (gelinkte pagina in het Duits). Op de Balkan daarentegen is alles heel anders. Blootstelling aan de zijwind die ontstaat door twee open ramen - in sommige landen bekend als «promaja» - zou verantwoordelijk zijn voor allerlei kwalen, van spierstijfheid tot verkoudheid tot ongeluk. Toen hij door de BBC werd geïnterviewd over het gevreesde spook van «promaja», zei de Servische taalkundige Ivan Klajan: «Nergens anders ter wereld hebben ze onze angst voor tocht».
Twee ramen openzetten in dezelfde kamer? Een roekeloze daad voor tochthaters op de Balkan. Bron: redbubble.com
Culturele houdingen daargelaten, volgen voorstanders van de luchtkwaliteit binnenshuis technisch gezien het officiële advies van de overheid. Het Duitse federale milieuagentschap geeft op zijn website gedetailleerde aanbevelingen over hoe je een kamer goed kunt luchten: «Tijdens het koude seizoen is het, afhankelijk van de temperatuur en de wind, voldoende om elke kamer twee tot drie keer per dag ongeveer vijf minuten te luchten met een of meer ramen wijd open om voor voldoende ventilatie te zorgen.»
Duitse huurovereenkomsten bevatten vaak een paragraaf waarin precies staat hoe vaak je de ramen per dag open moet zetten en hoe lang. Ondertussen hebben verhuurders het recht om huurwoningen te inspecteren om er zeker van te zijn dat ze correct worden gelucht «» en om schriftelijke waarschuwingen te sturen naar huurders die zich hier niet aan houden. In 2016 veroordeelde een rechtbank in Bad Neustadt een huurder zelfs tot het betalen van bijna 5.000 euro schadevergoeding aan zijn verhuurder. De reden? «Onjuiste ventilatie» had de flat veranderd in een broedplaats voor schimmel (gelinkte pagina's in het Duits).
Kleine sensor, groot effect: CO2 meting met de "Wuerfeli".
van Martin Jungfer
Als je in Duitsland of Zwitserland bent opgegroeid, vraag je je waarschijnlijk af waarom wij expats ons zo druk maken over dit banale, alledaagse onderdeel van je dagelijkse routine. Het zit zo: verschillende landen hebben verschillende klimaten, verschillende architectuur en als gevolg daarvan verschillende ventilatiegewoonten. Zoals het vakblad Energy and Buildings aanwijst: «Duitse huizen hebben over het algemeen geen natuurlijke ventilatie. Oudere, tochtige ramen zijn de afgelopen 40 jaar grotendeels vervangen door energiezuinigere, luchtdichtere ramen.» Toen een verwarde AirBnB host uit Zweden een Reddit thread postte met de titel «Waarom blijven Duitsers mijn ramen openzetten?», wezen gebruikers er terecht op dat het gebrek aan luchtstroom in Duitse gebouwen mufheid, condensatie en schimmel veroorzaakt als je ramen niet goed openzet. Zoals Galaxus meldde op het hoogtepunt van de stormloop op ontvochtigers in 2024, geldt hetzelfde in Zwitserland: «Moderne huizen en flats zijn ontworpen met het oog op energie-efficiëntie. Ze zijn tot de laatste ruit afgedicht om warmte en elektriciteit te besparen.»
Het Verenigd Koninkrijk heeft daarentegen naar verluidt «het oudste huizenbestand van Europa». Oudere gebouwen hebben de neiging om tochtig en slecht geïsoleerd te zijn, waardoor de aandacht van mensen verschuift van luchtcirculatie naar het behouden van kostbare warmte. Met andere woorden, niemand die probeert «lüft» in een kantoor of klaslokaal op een winterse dag in Schotland zou een populariteitswedstrijd winnen. Ondertussen helpen in warmere klimaten architectonische voorzieningen zoals zonneschoorstenen en windvangers om de lucht te laten circuleren, gebouwen af te koelen en de behoefte aan een strikte «lüften» routine te verminderen.
Wanneer je naar een vreemd land verhuist, hebben het leren van de taal en het vinden van een baan vaak voorrang op het bestuderen van nieuwe technieken voor kamerventilatie. Net als influencer Uyen Ninh, kwam mijn eigen lakse aanpak van «lüften» terug om me te bijten tijdens mijn eerste winter in Duitsland. Condensatie en een gebrek aan luchtstroom veroorzaakten zwarte schimmel rond het raamkozijn van onze slaapkamer. Ondanks een aanval met gechloreerde spray, weigerden veel van de sporen gewoon te sterven en uiteindelijk moesten we een professional betalen om de schimmel te verwijderen.
Natuurlijk zullen we die fout niet nog eens maken. Hoewel mijn man en ik nu goed op de hoogte zijn van het correcte «lüften» protocol, hebben we toch een hygrometer gekocht om de luchtkwaliteit binnenshuis in de gaten te houden. Leuk weetje: het was verrassend genoeg een Zwitser die de eerste hygrometer ter wereld uitvond die gebruik maakte van menselijk haar. De haarvrije versie is een goede optie als je nog niet zo'n in-neus-sensor hebt ontwikkeld die Duitsers en Zwitsers schijnen te bezitten. Als je een vochtige» waarde krijgt op «, is het misschien tijd om de ramen open te zetten.
Integratie prestatie ontgrendeld! Na een succesvolle «lüften» sessie heb ik een «optimale» meting op de hygrometer binnengehaald. Bron: Katherine Martin
Maar de kunst van «lüften» gaat niet alleen over het op afstand houden van schimmel. Net als een groot deel van de Duitstalige pers, kon ik het niet helpen om te spotten toen een blogger uit de VS verliefd «het Duitse herfstritueel noemde dat je z.s.m. moet proberen!» Maar eerlijk gezegd had ze niet helemaal ongelijk. Slechte ventilatie kan de CO₂-niveaus binnenshuis verhogen, wat hoofdpijn, slaperigheid en concentratieproblemen kan veroorzaken. Bovendien kan het ophopen van vervuilende stoffen binnenshuis allergieën verergeren en kleine aandoeningen aan de luchtwegen veroorzaken.
