Een epische zoektocht: de zoektocht naar het beste "The Lord of the Rings"-spel

Rainer Etzweiler

12-8-2025

Vertaling: machinaal vertaald

Van pixel orcs tot fitness Gandalf en provocerende achtpotige wezens - ik heb me een weg gebaand door 40 jaar "The Lord of the Rings" games en de beste virtuele Midden-aarde reizen op een rijtje gezet.

Op 29 juli verscheen «Tales of the Shire: A Lord of the Rings Game», het nieuwste spel gebaseerd op het fantasy-epos van J.R.R. Tolkien. De levenssimulatie is het eerste volwaardige spel van ontwikkelaar Wētā Workshop - en dat is snel merkbaar.

Het spel heeft prestatieproblemen, een heleboel bugs en is ook gewoon saai.
Metacritic bestraft het spel hiervoor met 57 punten en Opencritic met 61 van de 100 punten.

Het idee is charmant: «Animal Crossing in de Shire». Een beetje boeren, rondhangen met de Hobbitbende en de grot inrichten. Gewoon gezellig gamen. Niet mijn ding, maar de markt ervoor is enorm en het concept heeft potentie.

«Tales of the Shire» is slechts het laatste voorbeeld in een tragische geschiedenis van waardeloze Tolkien-adaptaties. Gokkende fans van de franchise worden nu al een tijdje met lege handen achtergelaten.

Niet bereid om dit te accepteren, begin ik aan een zoektocht die elke «LotR» nerd waardig is: de zoektocht naar de beste Middle-earth videogame. Een reis door vier decennia gamegeschiedenis, van tekstavonturen tot MMORPG's.

«The Hobbit» (1982)

De reis begint in 1982, als Beamer Software bewijst dat Tolkiens meesterwerk ook met kleurrijke pixels kan worden geëerd. «The Hobbit» voor de ZX Spectrum is een bekwaam tekstavontuur. Voor iedereen wiens game-CV na 1985 begint: tekstavonturen zijn interactieve verhalen waarin je door de levels navigeert met toetsenbordcommando's als «>GO NORTH» of «>USE DOOR», vaak wanhopig over de koppigheid van de parser.

«The Hobbit» is een van de eerste spellen met onafhankelijk acterende NPC's, waaronder je medereizigers. Gandalf kan gewoon weglopen, ergens anders verschijnen of zelfs sterven. Dit is revolutionaire gameplay voor 1982. Een goed begin.

«The Lord of Rings: Spel Eén» (1985)

Het eerste spel in de boekentrilogie volgt drie jaar later, sluit aan op het einde van Bilbo's avontuur en is iets gebruiksvriendelijker. Aan de andere kant heeft de eerder genoemde NPC AI een aantal nadelen. «Shadows of Mordor» (1987) en «The Crack of Doom» (1989) volgen later in dezelfde trant, maar kunnen het commercieel of kwalitatief niet bijbenen. Als gamer vraag ik me ook af waarom ik niet gewoon het boek lees.

«J.R.R. Tolkiens The Lord of the Rings, Vol. I» (1990)

Als uitgever van «Fallout» en «Baldur's Gate» schreef Interplay eind jaren 90 rollenspellengeschiedenis. Het Amerikaanse spellenbedrijf heeft echter geen van beide spellen zelf ontwikkeld en voor «J.R.R. Tolkien's The Lord of the Rings, Vol. I» hadden ze het roer beter aan een andere studio kunnen overlaten.

De actie-RPG kan op een liefdadige manier worden beschouwd als een actie-RPG.

De actie-RPG kan liefdadig omschreven worden als ambitieus. Terwijl de versies voor de thuiscomputer nog redelijk in orde zijn, is de realisatie voor de SNES een ramp. De metgezellen lopen voortdurend vast op bomen en andere obstakels, de besturing is een beetje onhandig en het levelontwerp is ongeveer net zo spannend als de «Silmarillion». Mijn zoektocht gaat verder.

Een lange pauze en drie films

De actie-RPG «J.R.R. Tolkiens The Lord of the Rings, Vol. I» krijgt een vervolg in 1992. Daarna sluimert de franchise tot december 2001, wanneer «The Lord of the Rings: The Fellowship of the Rings» in de bioscopen draait. Peter Jackson geeft Midden-aarde een gezicht, een soundtrack en vooral: een enorm marketingbudget. Tolkiens epos staat weer in de schijnwerpers en dat geldt ook voor de videogame-adaptaties.

«The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring» (2002)

Gebaseerd op het boek, niet op de film (het is een lang verhaal over rechten en licenties, maar dat wil jij niet horen en ik wil het niet vertellen), probeert Surreal Software een actie-avontuur te maken. Het resultaat is ... goed. Je speelt om beurten Frodo, Aragorn of Gandalf en vecht tegen wolven, Nazgûl en je eigen geduld. Het gevechtssysteem voelt aan alsof je vijanden met een natte handdoek slaat en de graphics waren in 2002 al verouderd. Tom Bombadil maakt tenminste zijn opwachting en Gandalf ziet eruit alsof hij de afgelopen 500 jaar uitsluitend op wei-eiwit heeft geleefd.

«The Lord of the Rings: The Two Towers» (2002)

EA haalt de filmlicentie binnen en lanceert het merkpartnerschap meteen met een banger: «The Two Towers» is een keiharde hack'n'slash-game waarin je kunt kiezen om als Aragorn, Legolas of Gimli te spelen en massa's orcs af te slachten terwijl de soundtrack van Howard Shore doordendert.

In tegenstelling tot de titel beslaat het spel ook de belangrijkste gebeurtenissen van «The Fellowship». Er zijn ook veel filmsequenties die naadloos overgaan in de gameplay en een subtiel RPG-mechanisme. «The Lord of the Rings: The Two Towers» is het beste spel in de franchise tot nu toe. Zal dat zo blijven?

«The Lord of the Rings: The Return of the King» (2003)

Nee. Een goed jaar later komt het vervolg uit en perfectioneert de leuke fantasieslachting. Coöperatieve modus voor twee spelers! Meer personages! Meer epische gevechten! Al met al is het spel een interactieve versie van de actie in de film. De strijd op Pelennor, de verdediging van Minas Tirith - alles voelt aan als Peter Jacksons meesterwerk, alleen hanteer je zelf het zwaard of trek je zelf aan de boog.

Ook het vermelden waard: «The Return of the King» en «The Two Towers» worden ook uitgebracht voor de Gameboy Advance. Beide spellen zijn schaamteloze «Diablo» klonen, maar doen qua spelplezier nauwelijks onder voor hun «grote» console broers en zussen.

«The Lord of the Rings: The Third Age» (2004)

EA dus: «Wat als we 'Final Fantasy X' in een 'Lord of the Rings' jasje steken?». Klinkt op het eerste gezicht afschuwelijk, maar werkt verrassend goed.

Rond 20 jaar voordat «Clair Obscure: Expedition 33» liet zien dat geweldige JRPG's niet per se uit Japan hoeven te komen, stuit je in «The Third Age» semi-willekeurig op Aragorn & Co. met een groepje niet-genoten. Het gevechtssysteem is solide, net als het verhaal. Het rollenspel is een succesvol substituut voor iedereen die last heeft van ontwenningsverschijnselen na het voltooien van de filmtrilogie.

«The Lord of the Rings: De strijd om Midden-aarde» (2004)

EA dus: «Wat als we 'Command & Conquer' nemen en het een 'Lord of the Rings' cosplay geven?». Klonk eerst geweldig en toen was het dat ook.

De studio van EA in Los Angeles maakt HET strategiespel voor de films: massale gevechten, basisvorming, heldeneenheden - alles wat het RTS-hart begeert. De campagne, aan de goede of slechte kant, volgt de belangrijkste locaties, de schermutseling biedt eindeloze mogelijkheden en de presentatie is fenomenaal. Tot op de dag van vandaag verwarmt het mijn hart als ik denk aan de prachtige wereldkaart. Of aan de optionele zoektocht waarin ik Boromir kan redden van de Uruk-hai.

Justitie voor Sean «Boromir» Bean en een knieval voor een andere kanshebber voor de titel van beste «Lord of the Rings» game.

«The Lord of the Rings: The Battle for Middle-earth II» (2006)

Meer facties! Meer eenheden! Meer van alles! «BFME2» is complexer qua gameplay, met geavanceerdere mechanieken en meer strategische diepgang. Maar op de een of andere manier mist het de filmische magie van zijn voorganger. De aanpasbare helden zijn cool, de nieuwe facties interessant, maar het voelt meer als «goede RTS» dan als «Middle-earth's Legacy». Desondanks zijn de tactische gevechten leuk. Tenzij je het op de Xbox 360 speelt, waar de laadtijden langer duren dan Frodo's reis naar Mordor.

«The Lord of the Rings Online» (2007)

In 2007 staat «World of Warcraft» op het punt te pieken en zet Blizzard maand na maand het bruto binnenlands product van Andorra om in abonnementsinkomsten. De MMORPG-taart was hot en iedereen wilde er een stukje van.

Ontwikkelaar Turbine besloot een reisje naar Midden-aarde te maken en creëerde een virtuele fantasiewereld waarin duizenden spelers vandaag de dag nog steeds ravotten. Na een wat hobbelige start is «The Lord of the Rings Online» in 2010 overgestapt op een free-to-play model. Dit biedt een verrassende hoeveelheid content voordat je voor het eerst je portemonnee moet openen.

Het gevechtssysteem is archaïsch.

Het gevechtssysteem is archaïsch en ondanks een paar updates toont het spel zijn leeftijd. Maar: de quests zijn goed geschreven en de onderdompeling is ongeëvenaard. Hier maak je deel uit van de geschiedenis van Midden-aarde met alles wat daarbij hoort. Je kunt ook rondlopen als een fluitspelende hobbit en op de zenuwen werken van je vrienden. 10/10.

«The Lord of the Rings: War in the North» (2011)

Een coöp actie-RPG van de makers van de spellen «Baldur's Gate: Dark Alliance», in Midden-Aarde? Kom maar op! Het had een schot in de roos moeten zijn, maar Snowblind Studios wist al dat «War in the North» hun laatste spel als onafhankelijke ontwikkelaar zou worden. Korte tijd later werden ze onderdeel van Warner Bros. en hadden ze blijkbaar geen zin meer om zich nog meer in te spannen.

Het spel is niet per se slecht, maar over de hele linie niet spectaculair. Het verkocht ook niet bijzonder goed, maar dat kan ook te maken hebben met het feit dat op hetzelfde moment een kleine indiehit genaamd «Skyrim» uitkwam.

«Middle-earth: Shadow of Mordor» (2014)

In 2014 neemt Monolith Productions («F.E.A.R.», «The Operative: No One Lives Forever») de franchise over en serveert met «Shadow of Mordor» het antwoord op de vraag die nog nooit is gesteld: «Wat als Batman niet in Gotham, maar in Midden-Aarde zou zijn?»

Al het respect voor de overlevering vliegt het raam uit en het verhaal is van fanfictieniveau - Celebrimbor als spookvriendje, serieus? Maar het nemesis-systeem, dat van alle eindbaasgevechten persoonlijke miniplots maakt, is baanbrekend. Bovendien speelt het stealth-avontuur een beetje als «Assassin's Creed», wat niet helemaal een achterhaald concept is anno 2014. Ah, dat waren nog eens tijden.

«Middle-earth: Shadow of War» (2017)

Groter, beter, meer microtransacties! Hoewel het duidelijk het betere spel is, verknoeit het vervolg de boel aan het begin met een absurde winkel in het spel die niet thuishoort in een spel voor één speler. Monolith heeft nog meer vrijheden genomen met het originele boek: de tijdlijn klopt van geen kant, er is een extra ring gesmeed en Shelob - de gigantische spin die Frodo bijna de rillingen bezorgt - is opeens een geil goth meisje om redenen.

De microtransacties in het vervolg zijn niet logisch.

De microtransacties worden later verwijderd en «Middle-earth: Shadow of War» kan zichzelf enigszins verlossen. Monolith Productions had minder geluk: de studio werd in hetzelfde jaar gesloten.

«The Lord of the Rings: Gollum» (2023)

In het voorjaar van 2019 kondigde de Duitse uitgever Daedalic aan dat ze werkten aan een actie-avonturenspel waarin je in de rol van de gevallen hobbit Sméagol alias Gollem zou kruipen. Mijn enige vraag op dat moment: «Waarom?».

Twee jaar na de release begrijp ik nog steeds niet hoe iemand kon denken dat een spel met Gollem in de hoofdrol een goed idee was. Natuurlijk, hij is een interessant en belangrijk personage in de saga, maar niemand die bij zijn volle verstand is kijkt naar deze schizofrene kabouter met zijn drie vettige lokken en komt tot de conclusie: «Dat is het! Deze sexy waaghals is de ideale hoofdpersoon voor mijn spel.».

Het resultaat is dat de kwaliteit van het spel gelijk is aan het idee - «The Lord of the Rings: Gollum» is een van de slechtste spellen van deze consolegeneratie.

En hoe zit het met de Lego-games?

Een kleine kanttekening voor de conclusie: in mijn zoektocht naar de beste Middle-earth game heb ik de Lego adaptaties bewust buiten beschouwing gelaten. Hoewel de blokspellen schattig zijn en perfect voor coöp-sessies, verwateren ze het merk naar mijn mening te veel om ze echt ter discussie te stellen.

Een keer heen en terug

Het eerste spel dat zich afspeelde in de epische fantasiewereld van J.R.R. Tolkien verscheen meer dan 40 jaar geleden. Het virtuele debuut in Midden-aarde zou meer dan 20 jaar lang de beste realisatie blijven, totdat EA de franchise overnam en in zeer korte tijd verschillende kaskrakers afleverde.

Turbine liet even later zien dat de setting ook werkte in MMORPG-vorm en
De duologie van Monolith Productions herinnerde eraan hoeveel potentieel er nog in het merk sluimert.

Wat de «A» game is, hangt grotendeels af van je voorkeuren, maar voor mij evenaart geen enkel ander uitstapje naar Midden-aarde de schittering van «The Lord of the Rings: The Battle for Middle-earth». EA's epos combineert de ongeëvenaarde sfeer van Peter Jacksons films met een van de beste realtime strategiespellen die er zijn.

Het spel is helaas niet meer verkrijgbaar. Tenminste niet op een legale, ongecompliceerde manier. Maar dit, mijn metgezel, is een ander verhaal.

Rainer Etzweiler

Freelance Editor

rainer@rockstar.ch

Begin jaren 90 gaf mijn oudere broer me zijn NES met "The Legend of Zelda" en begon een obsessie die tot op de dag van vandaag voortduurt.

Deze artikelen kunnen je ook interesseren