Geen glamour meer, maar stof: "Maffia 4" en het harde dagelijkse leven van Sicilië rond 1900

Kim Muntinga

5-9-2025

Vertaling: machinaal vertaald

Foto's: Kim Muntinga

Na drie locaties in de VS verhuist "Mafia: The Old Country" naar Sicilië rond 1900, waar landelijke opsluiting en sociale ontbering de stedelijke moderniteit vervangen en de serie een compleet nieuwe toon geven.

Het stof hangt in de lucht terwijl de ochtendzon worstelt om door de grijze wolken boven de Siciliaanse bergen te breken. Mannen met zwarte gezichten en vermoeide ogen verlaten de mijn, hun lichamen gebogen van het constante zwoegen. Onder hen is Enzo Favara, de hoofdpersoon van «Mafia: The Old Country» - een man wiens leven vanaf het begin wordt gekenmerkt door opsluiting, armoede en hopeloosheid.

Ontwikkelaar Hangar 13 verplaatst het plot van het vierde deel van de serie naar dit Sicilië rond 1900. En daarmee terug naar de plek waar de maffia niet is getransfigureerd tot een mythe in de glamour van de grote Amerikaanse steden, maar tastbaar is als de bittere realiteit van het dagelijks leven op Sicilië.

Dit artikel is geen klassieke spelbespreking. In plaats van in te gaan op spelmechanismen of technische aspecten, belicht het de historische achtergrond van «Mafia: The Old Country». Hoe weerspiegelt het vierde deel van de serie de werkelijkheid van Sicilië rond 1900? Hoe contrasteert het met de vorige delen in de serie? En waarom wordt het verhaal van de maffia niet langer verteld als een Amerikaanse mythe, maar als de bittere werkelijkheid van alledag?

Opgelet: dit artikel bevat lichte spoilers voor het plot van «Mafia: The Old Country».

Sicilië rond 1900: een land zonder staat

Zo rond 1900 was Sicilië een van de armste regio's van Europa. Terwijl de Italiaanse natiestaat na de eenwording in 1861 doorging met moderniseren en industrialiseren, raakte het zuiden - en daarmee Sicilië - grotendeels in verval. Analfabetisme, honger en een gebrek aan infrastructuur kenmerkten het dagelijks leven.

Tijdse schattingen geven aan dat ongeveer 70 procent van de toenmalige Siciliaanse bevolking niet kon lezen of schrijven. In het geïndustrialiseerde Noord-Italië was het percentage analfabeten minder dan 30 procent. Voor de meeste mensen op Sicilië was het dagelijks overleven veel belangrijker dan een opleiding op school. De situatie van de plattelandsbevolking op Sicilië was heel anders.

De situatie van de plattelandsbevolking was bijzonder precair. Als pachtboeren (mezzadri) moesten ze het grootste deel van hun oogst - in sommige gevallen wel tweederde - afstaan aan de grootgrondbezitters. Wat overbleef was nauwelijks genoeg om van te leven. Ze moesten ook zaden en gereedschap op krediet kopen, meestal tegen woekerrentes. Slechte oogsten verergerden de situatie, waardoor veel gezinnen levenslang in de schulden zaten. In de zwavelmijnen, die Sicilië destijds internationaal beroemd maakten, werkten mannen en kinderen onder levensgevaarlijke omstandigheden.

Aan het begin van de 20e eeuw leden arbeiders onder hoge sterftecijfers door ongelukken, uitputting en ziekte. Hoewel de staat op papier aanwezig was, was hij in werkelijkheid ver te zoeken: de rechtbanken waren corrupt, er waren geen politieagenten en de bureaucratie bereikte de afgelegen dorpen nauwelijks.

In deze kloof tussen ontberingen en ellende was er een grote kloof tussen de staat en de arbeiders.

In deze kloof tussen ontberingen en de afwezigheid van de staat ontstond en groeide de maffia. Aanvankelijk fungeerde het als een soort beschermende organisatie die regels afdwong waar staatsinstellingen faalden. De onofficiële arbitrage veranderde echter al snel in een systeem van georganiseerd geweld. De zogenaamde uomo d'onore - de «man van eer» - beloofde veiligheid, maar eiste stilte (omertà) en loyaliteit.

Wie niet betaalde, riskeerde sociale uitsluiting, geweld of de dood. Voor veel jonge mannen was deze mix van dwang en vermeende bescherming de aantrekkingskracht: de clan bood een gevoel van erbij horen, invloed en een minimum aan veiligheid - ook al was het ook de grootste onderdrukker.

Het resultaat was een massale uittocht. Tussen 1876 en 1915 verlieten ongeveer 1,5 miljoen Sicilianen het eiland voor de VS. Velen van hen vestigden zich in steden als New York of Chicago - en met hen vond ook de maffia zijn weg over de Atlantische Oceaan. Dit veranderde een lokale machtsstructuur in een transatlantisch fenomeen waarvan de schaduw zich vandaag de dag nog steeds uitstrekt.

Enzo Favara in de maalstroom van geweld

Het is precies dit historische moment waar «Mafia: The Old Country» op inspeelt. Het spel vertelt het verhaal van Enzo Favara. Vanaf de eerste scènes wordt duidelijk dat iemand die rond 1900 in Sicilië is geboren, zoals Enzo, weinig keus heeft. Als kind al wordt hij als carusu naar de zwavelmijnen gestuurd om de schulden van zijn vader af te betalen. Hij brengt elf jaar door in duisternis en stof - totdat een catastrofale aardverschuiving zijn leven op zijn kop zet.

Het ongeluk kost zijn beste vriend Gaetano zijn leven. Enzo zelf overleeft het, maar in een conflict met de wrede bewaker Il Merlo komt hij in een situatie terecht die hem dwingt te vluchten. Bij toeval belandt hij op het grondgebied van de Torrisi-familie en hier begint de reis die van een uitgebuite mijnwerker een man in dienst van de maffia maakt.

De maffia biedt Enzo een man in dienst van de maffia.

De maffia biedt Enzo een gevoel van erbij horen en een uitweg uit de armoede. Maar het bindt hem ook aan een systeem van geweld en zwijgen.

Plaatsen als spiegel van ontwikkeling

Vanaf dit moment ontwikkelt het verhaal van Enzo zich stap voor stap en de spelwereld zelf vertelt het. De plaatsen waar hij doorheen gaat weerspiegelen zijn transformatie: de duisternis van de mijn symboliseert hopeloosheid en dwang, het dorp staat voor traditie en sociale controle. De prachtige villa's van de clanleiders tenslotte symboliseren macht, wat ook afhankelijkheid en gevaar betekent.

Figuren tussen hoop en verraad

Naast de locaties kenmerken ook de personages Enzo's verhaal. Ze weerspiegelen de maatschappij en sturen zijn transformatie aan. Hoewel de locaties en sociale structuren gebaseerd zijn op de werkelijkheid, zijn de personages in «Mafia: The Old Country» fictief. Enzo Favara en de Torrisi- en Spadaro-families zijn een voorbeeld van een milieu dat in een vergelijkbare vorm bestond zonder te verwijzen naar specifieke historische figuren.

Don Bernardo is de eerste die Enzo een perspectief biedt, maar dit nieuwe begin is onlosmakelijk verbonden met loyaliteitsplichten. Bernardo is geen weldoener, maar een man met macht: iedereen die trouw aan hem zweert, hoort vanaf dat moment bij de clan. Zijn dochter Isabella Torrisi voegt nog een dimensie toe: zij is Enzo's hoop op een leven na geweld, een glimp van familie en toekomst.

Enzo beweegt zich tussen twee polen: clan en liefde, plicht en vrijheid. Er zijn ook metgezellen zoals Cesare en Luca, wiens loyaliteit onzeker blijft, en antagonisten zoals Don Spadaro of Il Merlo, die de hardheid van Enzo's verleden belichaamt. Elke ontmoeting bindt hem dichter bij de clan, elke relatie kost hem een stukje van zijn onafhankelijkheid.

Taal als culturele basis

De beslissing van de ontwikkelaars om grote delen van het spel op muziek te zetten in het Siciliaans - een onafhankelijke Romaanse taal die vaak wordt verward met slechts een dialect van het Italiaans - is bijzonder opmerkelijk. Waar andere producties zouden kiezen voor Italiaans of zelfs Engels, gebruikt «Mafia: The Old Country» consequent de regionale taal. Dit creëert authenticiteit en verankert de plot diep in de lokale cultuur.

Hoewel Enzo zelf Siciliaans is, wordt de taal een obstakel voor hem. Het Siciliaans is nooit gestandaardiseerd, elke regio had zijn eigen varianten en de clans ontwikkelden ook hun eigen jargon. Taal wordt zo een machtsinstrument: zij die het beheersen horen erbij; zij die het niet begrijpen worden buitengesloten. Voor Enzo betekent toe-eigening niet alleen integratie, maar ook het aangaan van een systeem van loyaliteit en zwijgen en daarmee de centrale thema's van het spel: erbij horen, controle, afbakening.

Een portret van de samenleving in spelvorm

Op het einde is «Mafia: The Old Country» meer dan alleen het verhaal van een individu. Het is een portret van de samenleving dat een complex beeld schetst van Sicilië rond 1900 door middel van plaatsen, personages en taal. Enzo's opkomst is geen heldenverhaal, maar een tragedie waarin elk niveau van succes nieuwe ketenen met zich meebrengt.

Het spel laat zien hoe armoede, traditie en de afwezigheid van de staat een wereld creëren. Een waarin de maffia geen mythe is, maar een alledaagse realiteit en waarin Enzo's pad van mijnwerker naar maffioso bijna onvermijdelijk lijkt.

Van Amerikaanse mythe naar Siciliaanse werkelijkheid

De maffiaserie was lange tijd een Amerikaans project. Lost Heaven, Empire Bay, New Bordeaux - de fictieve steden van de eerste drie delen mogen dan verzonnen zijn, ze weerspiegelen de VS in de jaren 30, 40 en 60 met veel oog voor detail. Wolkenkrabbers, jazzclubs, diners, neonlichten: locaties die stevig verankerd zijn in ons culturele geheugen, niet in de laatste plaats dankzij films als «The Godfather» of «Goodfellas». De spellen sluiten zo aan bij de mythe van de maffia in de VS, bij het verhaal van de immigrant die streeft naar erkenning en vooruitgang vindt in de onderwereld.

Tommy Angelo, Vito Scaletta en Lincoln Clay - de drie hoofdpersonen - belichamen elk een variatie op dit verhaal. Tommy, de taxichauffeur, wordt meegezogen in de maalstroom van de maffia en worstelt met vragen over loyaliteit en moraliteit. Vito, de Italiaans-Amerikaanse, droomt van sociale promotie na de oorlog, maar faalt door een systeem dat hem niet erkent. Lincoln, de Vietnamveteraan, zit gevangen tussen racisme, trauma en wraak in het New Bordeaux van de jaren 60 en probeert zijn eigen machtsbasis op te bouwen. Wat ze gemeen hebben is dat ze op de een of andere manier een keuze maken: ze zoeken de weg naar de top, zelfs als daar geweld bij komt kijken.

«Mafia: The Old Country» breekt met deze traditie. Voor het eerst verlaat de serie het Amerikaanse toneel en gaat terug naar de oorsprong, naar Sicilië rond 1900. In plaats van stedelijke moderniteit komt nu de ruwheid van het platteland naar voren en daarmee een maffia die minder een mythe is dan een overlevingsstrategie.

Dit verandert ook de rol van de hoofdpersoon. Enzo groeit op in armoede en afhankelijkheid - zijn leven wordt vanaf het begin bepaald door beperkingen, niet door ambitie. Terwijl Tommy, Vito en Lincoln op eigen initiatief handelen - promotie, erkenning, wraak - blijft hij een gedreven man. Zijn tragedie ligt in het feit dat hij nauwelijks een keuze heeft.

De toon van «The Old Country» slaat ook nieuwe wegen in. Waar zijn voorgangers het verhaal vertellen van de Amerikaanse droom en de donkere kant daarvan, gaat deze film over de structuren die het dagelijks leven in die tijd kenmerkten. De stilte van de dorpen, het gerammel van paardenkarren, het kraken van oude houten vloeren overheersen hier. Geen torenflats, geen jazz op de achtergrond. Alleen het harde geluid van arbeid en de stille dreiging van de clans.

De mythe die de serie tot nu toe in stand heeft gehouden, wordt hier bewust gedeconstrueerd. Dit maakt het vierde deel niet alleen een verandering binnen de serie, maar ook een nieuwe richting. Het ontdoet de maffia van haar geromantiseerde verheerlijking en laat haar zien zoals ze was in Sicilië: een systeem van controle, geboren uit armoede, in stand gehouden door stilte, verankerd in het dagelijks leven.

In dat «Mafia: The Old Country» de serie terugbrengt naar haar wortels, wordt een spannend contrast gecreëerd: wat in de VS een mythe werd, verschijnt in Sicilië als werkelijkheid. De speler ervaart niet langer de echo's van een legende, maar de oorsprong van een macht die tot op de dag van vandaag invloed heeft.

Een nieuwe weg voor een oude serie

Voor mij was «Mafia: The Old Country» meer dan een nieuw deel in de serie - het was een verrassing. Ik was en ben nog steeds een grote fan van deel 1 en 2, vooral de eerste ontmoeting met Tommy Angelo, de gedetailleerde weergave van Lost Heaven en later Empire Bay zijn me lang bijgebleven. Deel 3 daarentegen was voor mij een flop - de gameplay was te repetitief en het verhaal miste gevoeligheid.

Ik was des te enthousiaster over het vierde deel. En ik moet zeggen: het heeft me gegrepen. Hangar 13 heeft de moed gehad om de serie opnieuw uit te vinden zonder de essentie ervan te verraden.

Kim Muntinga

Editor

Kim.Muntinga@galaxus.de

Mijn interesses zijn gevarieerd, ik geniet gewoon graag van het leven. Altijd op zoek naar nieuws over darten, gamen, films en series.

Deze artikelen kunnen je ook interesseren