Nieuws en trends
Spreek je meerdere talen? Dan heb ik goed nieuws voor je
van Anna Sandner
Zelfs de Neanderthalers hebben het gemaakt - en waarschijnlijk ook met ons
25-11-2025
Vertaling: machinaal vertaald
Waarom kussen we, ook al is het riskant? Een blik op 21 miljoen jaar evolutie van kussen laat dat zien: Het intieme gebaar is oeroud. Onze voorouders apen en Neanderthalers zoenden al - en niet alleen onder elkaar.
Kussen is waarschijnlijk een van de mooiste trivialiteiten ter wereld. Maar is het echt alleen maar een mooi gebaar? Een nieuwe studie van de Universiteit van Oxford suggereert van wel: Zoenen is behoorlijk oud - het ontstond ongeveer 16,9 tot 21,5 miljoen jaar geleden. In die tijd ontwikkelde dit gedrag zich bij de gemeenschappelijke voorouder van alle mensapen. En omdat zoenen miljoenen jaren bleef bestaan, is het zeer waarschijnlijk dat Neanderthalers ook zoenden - mogelijk zelfs met ons moderne mensen toen onze paden elkaar zo'n 50.000 tot 40.000 jaar geleden kruisten.
Een kus is niet zomaar een kus
Onderzoekers onder leiding van evolutiebioloog Matilda Brindle hebben een vrij precieze definitie ontwikkeld:
Een kus is een niet-agressief, doelgericht mond-op-mond contact binnen dezelfde soort waarbij de lippen bewegen en geen voedsel wordt doorgegeven.
Dit sluit bijvoorbeeld orang-oetan moeders uit die voorgekauwd voedsel in de mond van hun baby schuiven (premasticatie) - dit is geen zoenen. De onderzoekers gebruikten deze definitie om primaten onder de loep te nemen. Zoenen is waargenomen bij de meeste mensapen - chimpansees, bonobo's, orang-oetans en natuurlijk bij ons mensen.
21 miljoen jaar geschiedenis van zoenen
De onderzoekers gebruikten fylogenetische methoden - d.w.z. reconstructiemethoden die de stamboom van primaten koppelen aan het kusgedrag van soorten die vandaag de dag leven - om in te schatten hoe waarschijnlijk het is dat gemeenschappelijke voorouders hebben gekust. Hiervoor gebruikten ze een zogenaamd Bayesiaans fylogenetisch model, dat verschillende evolutiescenario's doorliep in een totaal van tien miljoen simulatieruns.
Het resultaat: zoenen ontwikkelde zich ongeveer 21,5 tot 16,9 miljoen jaar geleden bij de gemeenschappelijke voorouder van de mensapen - lang voordat Neanderthalers of moderne mensen zelfs maar bestonden. Omdat zoenen dus al aanwezig was bij deze voorouder, is het logisch dat het gedrag is doorgegeven aan alle volgende lijnen - inclusief die waaruit later Neanderthalers en moderne mensen zijn voortgekomen.
Dit is de eerste keer dat iemand kussen vanuit een breed evolutionair perspectief heeft bestudeerd.
«Onze bevindingen voegen iets toe aan het groeiende oeuvre dat de opmerkelijke diversiteit van seksueel gedrag bij onze primaatverwanten belicht.», legt studieauteur dr. Matilda Brindle uit.
Hadden Neanderthalers ook seks?
Een eerdere studie toonde aan dat moderne mensen en Neanderthalers orale microben deelden (meer precies: Methanobrevibacter oralis). Toen de onderzoekers het genetisch materiaal van de M. oralis-stammen uit tandsteen van Neanderthalers vergeleken met dat van moderne mensen, konden ze berekenen wanneer de twee microbiële lijnen voor het laatst een gemeenschappelijke voorouder hadden: ongeveer 112.000 tot 143.000 jaar geleden - lang na de splitsing van Neanderthalers en Homo sapiens.
Om een en dezelfde mondbewoner zo nauw verwant te laten zijn aan twee al gescheiden mensensoorten, moet hij zelfs na de splitsing van de twee soorten herhaaldelijk van de ene naar de andere zijn overgestapt - met speeksel en andere orale vloeistoffen. Hoe precies blijft een open vraag: door samen te eten, premasticatie - of door zoenen.
Daar komt de studie in Oxford om de hoek kijken: Met behulp van een statistisch model schat het team dat Neanderthalers zoenden met een waarschijnlijkheid van 84,3 procent.
Samen met de microbioomgegevens en het feit dat mensen en Neanderthalers zo'n 50.000 tot 40.000 jaar geleden paren, ligt de conclusie voor de hand: [[pullquote:Ja, mensen en Neanderthalers hebben waarschijnlijk ook gezoend.]]
Maar waarom kussen we eigenlijk?
Vanuit evolutionair perspectief is zoenen een puzzel: het heeft geen duidelijk overlevingsvoordeel, maar brengt wel het risico met zich mee dat ziektes worden overgedragen. Verschillende hypotheses verklaren waarom kussen de overhand heeft gekregen. Als we kussen, verzamelen we onbewust informatie over elkaars gezondheid en genetische compatibiliteit via onze geur en smaak. Het is als een chemiecontrole in real time. Zoenen dient ook voor sociale binding en vereist vertrouwen. Bij chimpansees wordt het gebruikt voor verzoening na conflicten.
Eén ding is duidelijk: zoenen is geen moderne uitvinding, maar een oeroud gedrag met diepe evolutionaire wortels. Misschien is dat de reden waarom het al miljoenen jaren overleeft - omdat het oxytocine vrijmaakt, vertrouwen bevordert en banden versterkt die voor onze voorouders net zo belangrijk waren als voor ons vandaag de dag.
Anna Sandner
Senior Editor
Anna.Sandner@galaxus.deWetenschapsredacteur en bioloog. Ik hou van dieren en ben gefascineerd door planten, hun mogelijkheden en alles wat je ermee kunt doen. Daarom is mijn favoriete plek altijd buiten - ergens in de natuur, het liefst in mijn wilde tuin.
Nieuws en trends
Van de nieuwe iPhone tot de wederopstanding van de mode uit de jaren 80. De redactie categoriseert.
Alles tonenDeze artikelen kunnen je ook interesseren
2 opmerkingen
later